De moeilijkste vragen komen op de ongemakkelijkste momenten, heb ik gemerkt – op de behandeltafel van een fysiotherapeut, bijvoorbeeld. Terwijl ik me bedacht dat ik matchende sokken aan had moeten trekken, duwde de therapeute zachtjes mijn laptoplijf weer terug in model. ‘Wat houdt dat eigenlijk in, die SFYN Academie voor een – hoe noemde je het – een ander voedselsysteem – en doet dit pijn?’ vroeg ze fronsend richting mijn krakende rug.

Ja, de Academie doet soms best een beetje pijn. Toen ik mijzelf in 2015 voor de Academie aanmeldde, was ik al een keer afgewezen, zelfs met het uitgebreide knutselwerk dat ik had ingestuurd. De tweede keer stuurde ik een ingewikkeld (en achteraf hoogdravend) verhaal als opdracht en voerde ik een, naar mijn idee, volslagen mislukt gesprek – maar verrek, in december kwam het verlossende telefoontje. Ik was geselecteerd om deel te nemen aan de Academie van 2016. Een half jaar later kreeg ik weer zo’n telefoontje, ditmaal om me te vertellen dat ik coördinator mocht worden van de Academie die me zoveel had gebracht. ‘YES’, brulde ik – en shit, dacht ik er achteraan, want hoe kun je anderen zo’n ervaring bieden?

Het punt is, het moet gewoon. Het moet omdat we een bijna onmogelijk grote taak hebben: ons voedselsysteem zo veranderen dat het duurzamer, eerlijker en beter wordt. Wanneer je deelneemt aan de Academie, lijkt die taak alleen maar ingewikkelder te worden.

Vragen, vragen en nog meer vragen
Dat ondervind je doordat je je in de handel en industrie verdiept, waarbij je plotseling te horen krijgt dat dat ene grote levensmiddelenbedrijf wat zo vaak slecht wordt genoemd toevallig wel een koploper is op het gebied van eerlijke cacao. Je merkt het als je tijdens de themadag Het Dier met die grootschalige varkenshouder praat die ook gewoon een mens is die zijn best doet – en met die kleinschalige varkenshouder die, ondanks zijn blije buitenvarkens, het financieel maar moeilijk rond krijgt. Is een grote visserstrawler beter of slechter dan een kleine vissersboot? Moet je geen vlees eten, of juist wel vlees (maar dan óók die bokkenballen en koeienuiers die je voor je neus krijgt voor je lunch)? En laten we het eens hebben over gezondheid op wereldschaal: hoe pakken we zowel wereldhonger als obesitas aan en wie is daarvoor verantwoordelijk?

Wij kunnen het voedselsysteem veranderen!
Op deze moeilijke vraag is het antwoord makkelijk: wij. Wij zijn verantwoordelijk – en belangrijker nog, wij kunnen het voedselsysteem veranderen. De Academie laat zien dat er mensen zijn die deze uitdaging elk op hun eigen manier aanpakken. Dan heb ik het niet eens zozeer over de meer dan vijftig sprekers (in 2017), maar over de deelnemers zelf. Niks is gaver dan een overtuigd veganist die met een pluimveehouder een lunch uitzoekt, of een supermarktstrateeg die met een activist een biertje drinkt. Precies dat kan ook pijn doen. Uitgedaagd worden, dingen horen die je liever niet wilt horen, beseffen dat ook jij moet veranderen: het is niet altijd fijn. Je moet soms loslaten waar je in geloofde – ja, corny, maar waar.

Ik daag je uit: meld je aan
Wat houdt het eigenlijk in dus, die Academie? Een lesprogramma, zeg ik soms, wanneer ik mijn gesprekspartner een twee uur durend betoog wil besparen, maar dat dekt de lading niet. De Academie is niet alleen een lesprogramma. Het is een uitgebreide, bijna niet na te vertellen samenspel tussen sprekers, coaches, ideeën, lunches en diners, locaties, gesprekken tijdens wandelingen en autoritten, perspectieven en bijzondere mensen – de deelnemers, die steeds overtuigder raken dat ze wél iets kunnen veranderen in die grote, ingewikkelde voedselwereld. Zo verandert elke deelnemer ook zelf. Dat schuurt niet alleen, dat levert de mooiste dingen op. Een nieuw product of een nieuw onderzoek. Een samenwerking. Zelfvertrouwen. Vrienden, ook gewoonweg. Het beste aan de Academie is namelijk dat we elkaar duwtjes in de rug geven en uitdagen net iets verder te gaan, maar dat ieder ook de ruimte krijgt om de verandering te starten zoals dit bij hem of haar past. Voor de één is dat het suikergehalte verlagen voor een groot frisdrankmerk, voor een ander is dat een scharfilet op het menu zetten, of een brood bakken van het mooiste meel dat er is. Daarvoor hoef je niet het volledige systeem te snappen of te doorgronden, of dé oplossing te weten die alles beter, nee, perfect maakt. Je hoeft alleen maar eens te praten met die varkenshouder, die veganist, die lobbyist of die activist.

En je aan te melden voor de academie van 2018. Je hebt nog tot 1 november.

// tekst: Marieke Creemers (Coördinator SFYN Academie)
// beeld: Ruben de Ruijter

‍